. Kök Hücre Nakli | Prof. Dr. Ali Zahit BOLAMAN

Kök Hücre Nakli



                      KÖK HÜCRE NAKLİ

·       Daha evvel kemik iliği nakli olarak adlandırılan bu işlem için kök hücre veya hücre nakli ifadeleri de kullanılmaktadır. Kan hastalıklarının tedavisinde hayat kurtarıcı olabilir.

·        Kan hücresi ilişkili kök hücreler kemik iliğinde oturan bazan kan dolaşımına çıkan çok yönlü özellikleri olan kan hücrelerinin öncü hücreleridir. Kök hücreler kan hücrelerinden başka uygun ortamlarda farklı hücreleri de dönebilir. Kas hücresi, karaciğer hücresi, beyin hücresi gibi.

 

·        Kök hücre nakli hastalıkların ortadan kaldırılması amacı ile uygulanmaktadır. Kök hücre kişinin kendisinden (otolog kök hücre nakli), kardeş veya diğer akrabalarından (allojenik kök hücre nakli), ya da akraba dışından (Akraba dışı kök hücre nakli) şeklinde uygulanır.

 

 

·        Otolog kök hücre naklinde kemoterapi ile kötü huylu hücreler temizlendikten sonra hastaya kök hücreleri kemik iliğinden kan dolaşımına çıkarabilen ilaç uygulanır. Kök hücre belli bir sayıya ulaşınca hastadan kök hücreleri alınır. -80 C soğukta saklanır. Daha sonra hastaya ilaç verilir. İlaç sonrası hastaya kök hücreler damar yolu ile verilir. Kök hücreler özellikleri sayesinde kan dolaşımı yolu ile kemik iliğine giderek burada yerleşir. Kemik iliğinde sağlıklı hücreleri yapmaya başlar.

·        Otolog kök hücre nakli başlıca olarak   multipl myelom , lenfomalar, doku uyumu olmayan lösemiler, diğer bazı kötü huylu hastalıklarda uygulanabilir. Avantajları kolay uygulanabilir olması, GVHD hastalığının gelişmemesi, vericiye gereksinim olmaması olarak ifade edilebilir. Dezavantajı ise

·        Allojenik kök hücre nakli doku uyumu olan sağlıklı bir bireyden (akraba veya akraba dışı) elde edilen kök hücrelerin hastaya nakledilmesidir. Bu işlemin sırasında vericiye yapılan ilaçlar ile kök hücre dolaşıma çıkarılır. Buradan da aferez cihazı yardımı ile alınarak alıcıya (hasta) verilir. Hastaya kök hücreler verilmeden evvel verici ile alıcı arasında nakil işlemi seyrinde alıcıda reaksiyon olmaması için hazırlama rejimi denilen bir tedavi uygulanır. Allojenik kök hücre nakli özel şartlar altında yapılan çok önemli bir uygulamadır ve mutlaka deneyimli ellerde yapılmalıdır.

 

·        GVHD hastalığı allojenik kök hücre naklinin en önemli komplikasyonudur. Hafif seyreden olgularda hastanın lehine iken ağır olgularda yaşamsal tehlike oluşur. Aloojenik kök hücre nakli akut lösemiler, myelofibrozis, dirençli lenfomalarda hayat kurtarıcı olabilir.

 

                   Sık sorulan sorular:

·        Kök hücre vericisi kim olabilir. 18-60 yaş arası sağlıklı herkes kök hücre vericisi olabilir.

·        Verici olmak için ne yapmak gerekir: En yakınızdaki Kızılay’a başvurunuz. Kızılay sizin doku gurubunuzu belirleyecek ve sizin uygun olduğunuz hasta için sizi arayacaktır.

·        Kök hücre vericisi olmak kişiye zarar verir mi: Hayır, sadece enjeksiyona bağlı ağrı olabilir.