. Demir eksikliği anemisi | Prof. Dr. Ali Zahit BOLAMAN

Demir eksikliği anemisi



Demir eksikliği anemisi

Demir eksikliği anemisi dünyada en sık görülen anemidir. Demir başlıca olarak kırmızı kan hücrelerinde ve kas içinde bulunur. Daha az olarak da vücuttaki enzim yapısında yer almaktadır. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan demir dokulara oksijen taşınmasında rol oynar. Ülkemizde çocuk doğurma çağında olan kadınların yarısına yakınında demir eksikliği bulunur.Gıdalar ile alınan demir başlıca olarak duodenumdan  (oniki parmak bağırsağı) emilir. 

Kandaki demirin eksik olması anemi olarak adlandırılmaz. Anemi hemoglobin düzeyinin kadında 12 gramdan, erkekte ise 13 gramdan az olmasını ifade eder.

Demir eksikliği anemisinde gıdalar ile alınan demir ile vücut sekresyonları ile kaybolan demir arasında dengenin bozulmasından oluşur. Sağlıklık beslenen bir kiş gıdalar ile i günde 15-20 mg demir alır. Bunun ancak %10'u emilmektedir. Böylelikle de günlük demir ihitacı 1.5-2 gr gıdalar ile karşılanmış olur. Buna karşılık deriden dökülen hücreler, vücut sıvıları ile de 1.5-2 gram demir kaybedilir. Dolayısı ile alınan demir ile kaybedilen demir arasında yakın bilir ilişki vardır.

Demir eksikliğinin en önemli nedenleri alım azlığı, emilim bozukluğu ve kaybı şeklindedir. Demir özellikle kırmızı et, dalak ve karaciğerde bulunur. Et tüketmeyenlerde (vegeteryanlar gibi), mide-oniki bağırsak ameliyatı geçirenlerde, devamlı olarak ülser ilacı kullananlarda, Çölyak hastalığında demir emilimi azalır. Demir kaybı vücuttan kan kaybı ile artar. Kadın hastalıklarında bu durum çok önemlidir. Ayrıca ülser, gastrit, mide veya kalın barsağın tümörleri ve hemoridde de kan kaybına bağlı demir eksikliği oluşur

Demir eksikliğinde belirtiler hastanın yaşı ve aneminin derecesi ile ilişkilidir. Hastalarda baş ağrıs, baş dönmesi, kulak çınlaması, sersemlik duygusu, belli maddelere eğilim örneğin toprak, kahve telvesi, boya yeme isteği oluşabilir. Yutkunma güçlüğü ortaya çıkabilir. Hastalar çok üşür. Merdiven yukarı çıkarken veya uzun yolda nefes darlığı ve çarpıntı ortaya çıkar. İşe karşı isteksizlik ve cinsel yaşamda bozulma oluşabilir. .Özellikle 50 yaş üzeri hastalarda demir eksikliği anemisi olduğunda mide-bağırsaklara ait kötü huylu hastalıklar dışlanmalıdı

Yüz soluklaşır, dudak kenarlarında çatlak oluşur, dil parlak ve kırmızıdır, aft çıkabilir. Saç dökülmeleri artmıştır. Tırnak etlerinde ayrışma oluşabilir. Tırnaklar kolay kırılır. Bazan tabaka halinde ayrışma gösterir.

Demir eksikliğ olan hastalar eğer genç ise talassemi hastalarından ayırıcı tanı yapılmalıdır. Demir eksikliğine bağlı anemi allta yattan bir hastalıkla ilişkili olabilir. Bu nedenle mutlaka altta yatan hastalık teşhis edilmelidir

Tedavi demir eksikliği anemisine neden olan hastalık ile ilişkilidir.